Công nghệ sơn tĩnh điện đã xuất hiện trên thế giới từ những năm 1950 và đã có những tiến bộ lớn. Tại Việt Nam, trong những năm gần đây, công nghệ sơn tĩnh điện đã phát triển trong nhiều lĩnh vực sản xuất. Bài viết này sẽ giải thích kiến thức cơ bản về công nghệ này và hướng phát triển của các doanh nghiệp Việt Nam.

Tổng quan về công nghệ sơn tĩnh điện

Nguyên lý sơn tĩnh điện

Sơn tĩnh điện là phương pháp phủ lớp sơn (chứa nhựa, chất tạo màu và phụ gia) lên bề mặt vật liệu (kim loại hoặc phi kim) bằng cách sử dụng phương pháp tĩnh điện. Hạt sơn mang điện tích âm (-) sẽ phủ lên vật liệu cần sơn mang điện tích dương (+).

Quy trình sơn tĩnh điện

Rửa sạch -> Sấy khô -> Kiểm tra -> Sơn phủ

Ứng dụng của sơn tĩnh điện

Sơn tĩnh điện có thể được áp dụng lên các vật liệu phi kim như nhựa, gỗ, sứ, nhưng phổ biến nhất là sơn lên kim loại như nhôm, kẽm, đồng. Sơn tĩnh điện có nhiều ưu điểm hơn so với sơn nước truyền thống từ lâu, nên hiện nay được sử dụng trong nhiều lĩnh vực khác nhau:

• Sản phẩm nội thất và trang trí
• Vật liệu xây dựng ngoài trời: hàng rào, cổng, lan can
• Sản phẩm công nghiệp: tủ điện, giá kệ, ổ cắm điện
• Sản phẩm dành cho ô tô, mô tô, xe đạp

Tình hình sơn tĩnh điện của các doanh nghiệp ở miền Bắc

Hiện nay, có hai phương pháp sơn bề mặt sản phẩm để bảo vệ trước khi đến tay người tiêu dùng, đó là sơn nước truyền thống và sơn tĩnh điện. Tùy thuộc vào đặc tính sản phẩm và yêu cầu của khách hàng, một số doanh nghiệp nhỏ vẫn sử dụng sơn nước truyền thống, nhưng hầu hết các công ty sản xuất đều sử dụng sơn tĩnh điện. Đặc biệt, sơn tĩnh điện được sử dụng trong các lĩnh vực yêu cầu chất lượng cao như tủ điện, giá kệ, ống thoát nước, kết cấu thép, sản phẩm điện tử, ô tô, mô tô, v.v.

Tuy nhiên, một số doanh nghiệp vẫn loại bỏ bước sơn tĩnh điện trong quy trình sản xuất do nhiều lý do như chi phí đầu tư, không đủ không gian để thực hiện quy trình sơn tĩnh điện, v.v.

Các doanh nghiệp đầu tư sơn tĩnh điện chia thành hai loại. Loại thứ nhất là các công ty chuyên về sơn tĩnh điện, chủ yếu đáp ứng nhu cầu của các khách hàng, nhà máy và doanh nghiệp nhỏ cần sơn tĩnh điện. Các sản phẩm chính bao gồm lan can, cổng, giá kệ, hàng rào, v.v. Các công ty chuyên về sơn tĩnh điện hiện chỉ là một số ít, có quy mô và diện tích nhà máy nhỏ, mức độ công nghệ thấp. Loại thứ hai là các công ty sản xuất máy móc, đặc biệt là các công ty có số lượng sản xuất hàng năm lớn.

Dựa trên cuộc điều tra của tác giả, hầu hết các công ty ở miền Bắc đều sử dụng hệ thống sơn tĩnh điện bằng phương pháp bán tự động hoặc thủ công. Điều này có nghĩa là một số bước trong quy trình sơn bị bỏ sót hoặc bị rút gọn, chất lượng sơn và năng suất vẫn phụ thuộc vào trình độ và kỹ năng của công nhân. Chỉ có một số ít công ty lớn có thể đầu tư vào hệ thống sơn tĩnh điện tự động hoàn chỉnh.

Dưới đây là đánh giá và giải thích về quy trình sơn tĩnh điện của một số công ty ở một số tỉnh/thành phố ở miền Bắc

Giai đoạn rửa sạch bề mặt

Giai đoạn rửa sạch bề mặt là một giai đoạn rất quan trọng trong quy trình sơn tĩnh điện. Tuy nhiên, nhiều công ty tiến hành giai đoạn này một cách lỏng lẻo, bỏ qua hoặc sử dụng công nghệ lạc hậu. Có nhiều công ty chỉ sử dụng máy mài bằng tay và cọ dây để làm việc này.

Trong khi đó, các công ty lớn đã áp dụng hệ thống cát tạo nhiệt hoặc cát xịt để làm sạch bề mặt kim loại. Đây là phương pháp tối ưu vì nó cải thiện hiệu suất sản xuất và chất lượng bề mặt, kéo dài tuổi thọ sản phẩm và đóng góp cho bảo vệ môi trường và sức khỏe lao động. Tuy nhiên, đối với các công ty nhỏ không có sản phẩm độc đáo, truyền thống hoặc không có đủ tài chính, đầu tư vào hệ thống rửa bằng cát là một thách thức lớn.

Giai đoạn sấy khô

Sau khi rửa sạch, bề mặt kim loại được sấy khô. Có nhiều phương pháp sấy khô như sấy bằng tia hồng ngoại, sấy bằng khí đốt, sấy tự nhiên, v.v. Sấy bằng khí đốt là phương pháp sử dụng súng nhiệt kim loại để sấy, đơn giản và hiệu quả. Sản phẩm được treo trên hệ thống băng tải và thông qua lò sấy được điều khiển nhiệt độ và tốc độ tự động. Sấy tự nhiên chỉ áp dụng cho các tấm kim loại nhỏ. Mỗi phương pháp sấy khô có ưu điểm và nhược điểm riêng, nhưng một số doanh nghiệp vẫn thực hiện quá trình sấy bằng tay không cẩn thận, làm ảnh hưởng đến độ bám dính của sơn lên bề mặt.

Giai đoạn sơn lớp nền (Primer)

Theo nguyên tắc, sản phẩm cần trải qua giai đoạn sơn lớp nền (Primer) để làm tăng độ bám dính của bề mặt vật liệu. Tuy nhiên, nhiều công ty vẫn bỏ qua bước này để tiết kiệm nguyên vật liệu và chi phí sản xuất. Ngoài ra, cũng có trường hợp công ty tuân theo yêu cầu của khách hàng không cần sơn lớp nền.

Giai đoạn sơn phủ cuối cùng

Sản phẩm sẽ được hoàn thiện bằng hệ thống sơn phun tự động để đảm bảo lớp sơn đều và chất lượng. Các công ty sẽ sử dụng súng phun đơn hoặc đôi tùy thuộc vào dây chuyền sản xuất. Chất lượng và màu sắc của lớp sơn được quyết định bằng tỉ lệ pha trộn chính xác. Trước khi sơn, cần đảm bảo bề mặt kim loại là sạch sẽ và không có bụi, cũng như kiểm tra kỹ hệ thống móc treo và băng tải. Mỗi sản phẩm sẽ được treo cách nhau khoảng 100-200mm. Trong quá trình sơn bằng tay, cần tuân thủ thứ tự sơn đúng, từ góc và cạnh, mặt phẳng, dưới và trên. Cần đặc biệt chú ý đến hướng sơn để không ảnh hưởng đến người đứng phía đối diện.

Giai đoạn sấy khô và hoàn thiện

Sau khi hoàn thành sơn phủ, sản phẩm sẽ được đưa vào lò sấy. Qua giai đoạn này, sơn sẽ bám chặt và đều trên bề mặt sản phẩm.

Kiểm tra sản phẩm

Sản phẩm sẽ được kiểm tra ngoại quan để đánh giá màu sắc, độ bám dính và độ che phủ của sơn. Trong trường hợp yêu cầu cao hơn, sẽ có các thiết bị đo đạc chuyên dụng để kiểm tra độ dày sơn và độ bám dính.

Tiềm năng của ngành công nghiệp sơn tĩnh điện

Từ những thông tin đã được giải thích, tiềm năng của ngành công nghiệp sơn tĩnh điện tại Việt Nam là rất lớn. Trước áp lực cạnh tranh ngày càng gay gắt, các doanh nghiệp chắc chắn sẽ đầu tư vào hệ thống sơn tĩnh điện và các thiết bị hỗ trợ để đáp ứng các tiêu chuẩn khắt khe của thị trường Nhật Bản, Mỹ, châu Âu. Hiện nay, tại các tỉnh miền Bắc, có ngày càng nhiều công ty đã đầu tư vào hệ thống sơn tĩnh điện tự động và hoàn chỉnh để phục vụ cho việc sơn tủ điện, giá kệ, hàng rào, cấu trúc thép, sản phẩm điện tử, ô tô, mô tô, v.v. Những công ty này đã được đánh giá cao bởi các khách hàng và đối tác nước ngoài.

Trong bài viết này, chúng tôi tập trung vào hoạt động của các doanh nghiệp Việt Nam. Trong bài viết tiếp theo, chúng tôi sẽ giới thiệu về hoạt động của các công ty nước ngoài như Nhật Bản và các công ty đa quốc gia khác.

Tuy nhiên, trước khi đưa ra những phân tích về hoạt động của các doanh nghiệp nước ngoài, cần lưu ý rằng ngành công nghiệp sơn tĩnh điện đang ngày càng phát triển ở Việt Nam, và đối với các doanh nghiệp đang hoạt động trong ngành này, việc nâng cao chất lượng sản phẩm và đầu tư vào công nghệ sơn tĩnh điện là điều cần thiết để cạnh tranh trên thị trường.

Một số doanh nghiệp có quy mô lớn đã áp dụng các hệ thống sơn tự động và hoàn chỉnh, giúp nâng cao hiệu suất sản xuất và chất lượng sản phẩm. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều doanh nghiệp nhỏ và trung bình với sản phẩm không độc đáo hoặc không có đủ tài chính để đầu tư vào công nghệ sơn tĩnh điện hiện đại.

Trong bối cảnh hội nhập kinh tế ngày càng mở rộng, ngành công nghiệp sơn tĩnh điện của Việt Nam cũng sẽ phải đối mặt với nhiều cơ hội và thách thức từ thị trường quốc tế. Do đó, sự đầu tư vào nâng cao chất lượng sản phẩm, cải tiến công nghệ và đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao sẽ là yếu tố quyết định đến sự thành công và phát triển bền vững của ngành công nghiệp sơn tĩnh điện tại Việt Nam trong tương lai.

Đây là một bài viết giới thiệu tổng quan về ngành công nghiệp sơn tĩnh điện tại Việt Nam và tình hình hoạt động của các doanh nghiệp trong ngành này. Tôi hi vọng rằng thông tin này đã giúp bạn hiểu rõ hơn về ngành công nghiệp này và tiềm năng của nó trong tương lai.

_{(Nguồn: NC Network Vietnam, Nguyễn Hoàng Hằng, Công ty Cổ phần Hawee Sản xuất và Thương mại
Công ty Cổ phần HTCO Việt Nam, Công ty TNHH Seiki Innovations Việt Nam)}